İkale Sözleşmesi ve İşçi Hakları

İşçi ve işverenin karşılıklı anlaşması (ikale) yoluyla yapıldığında bazı noktalara dikkat edilmemesi işçilerin hak kaybına uğramasına neden olabiliyor. İkale sözleşmesi imzalayan çalışanın işsizlik ödeneği alamayacağı belirtilirken, İkale talebi işçiden gelirse işveren kıdem tazminatı ödemek zorunda değil. Peki ikale sözleşmesinde nelere dikkat edilmeli?

İşe iade davası açmasını önlemek için yapılıyor

Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın yazısına göre, işten çıkarma işleminin işçi ve işverenin karşılıklı anlaşması yani ikale yoluyla yapılmasının kuralları ele alınıyor. 4857 Sayılı İş Kanunu’na göre, işçi sayısı 30 ve daha fazla olan iş yerlerinde en az 6 ay çalışmış işçi işten çıkartıldığında işe iade davası açma hakkına sahip. İşveren işten çıkardığı işçinin işe iade davası açmasını önlemek için iş sözleşmesini karşılıklı anlaşma ile sonlandırma yoluna gidebiliyor. Bu amaçla yapılan sözleşmeye karşılıklı sonlandırma veya ikale sözleşmesi deniliyor. İş Kanunu’nda ikale sözleşmesi ile ilgili bir hüküm bulunmuyor. İkale sözleşmesinin geçerli olabilmesi için gerekli kurallar Yargıtay kararlarıyla ortaya konuldu.

Sözleşme yoksa işten ayrılmadan söz edilemez

Kıvanç iş sözleşmesinin karşılıklı anlaşma yoluyla sonlandırıldığının kabul edilebilmesi için öncelikle taraflardan birinin karşı tarafa yazılı bir açıklama göndermesi ve diğer tarafın bunu kabul etmesiyle bozma sözleşmesi yapılması gerektiğini vurguladı. ‘Sözleşme yoksa anlaşmalı işten ayrılmadan söz edilemez. İşçi ya da işverenin karşı taraftan ikale sözleşmesi talebinde bulunması iş akdini fesih olarak değerlendirilemez’ diyen Kıvanç şu bilgileri paylaştı:

“Yargıtaya göre, ikale sözleşmesi yapma konusunda teklifte bulunan tarafın makul bir yararının olması gerekir. Makul yarar ölçütü, bozma sözleşmesi yapma konusundaki icabın işçiden veya işverenden gelmesine göre değişir. Söz konusu kararda, ikale sözleşmesinde ihbar ve kıdem tazminatına ek olarak iş güvencesi tazminatı ile boşta geçen süreye ait ücret ve diğer haklardan bazılarının ya da tamamının kararlaştırılmasının mümkün olduğu belirtildi. İşten çıkarma işlemi ikale sözleşmesi ile gerçekleştiğinde işçi işe iade davası açamaz. Buna karşılık işçinin makul bir yararının olması gerekir.

Kıdem tazminatı almak istiyorsanız bu noktaları gözden kaçırmayın

İkale talebi işçiden gelirse işveren kıdem tazminatı ödemek zorunda değil. İşçi kıdem tazminatı talep ediyorsa bunun ikale sözleşmesine açık şekilde yazıldığını kontrol etmelidir.

Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi’nin 22 Ocak 2025 tarihli kararında, ikale sözleşmesinin işçinin talebiyle yapılması halinde yasal tazminatların ödenmesi, işverenin talebiyle yapılması halinde ise yasal tazminatlara ilaveten ek menfaat sağlanması gerektiğinin belirtildi. Buna göre, ikale talebi işverenden gelirse ihbar ve kıdem tazminatına ilaveten örneğin dört aylık ücret tutarında iş güvencesi tazminatı gibi bir ödeme yapılması gerekir. İşçinin makul yararı olmadığı tespit edilen sözleşmeler yargıdan dönebiliyor.”